Den Sammelband von mir Günter Morsch, Robert Traba und Katarzyna Woniak (Hrsg.) mit dem Titel "Von Mahnstätten über zeithistorische Museen zu Orten des Massentourismus? Gedenkstätten an Orten von NS-Verbrechen in Polen und Deutschland", der in der Reihe Forschungsbeiträge und Materialien der Stiftung Brandenburgische Gedenkstätten

erschienen ist, gibt es jetzt auch auf Polnisch.

Der Klappentext der deutschen Version (siehe auch hier):

Unter grundsätzlich unterschiedlichen Ausgangsbedingungen entstand in Polen, in der DDR sowie der Bundesrepublik Deutschland nach 1945 eine Vielzahl von Gedenkstätten, Museen und Mahnmalen, die an die deutschen Verbrechen in der Zeit der NS-Diktatur erinnern. Nach 1989/90 kam es sowohl in Polen als auch in Deutschland zu einer gesellschaftlich-politischen Neubestimmung der Rolle der NS-Gedenkstätten. Mit dem zunehmenden Abstand zu den historischen Ereignissen, mit dem Sterben der Zeitzeugen und unter neuen politischen Rahmenbedingungen veränderten sich die Gedenkstätten in beiden Ländern sehr stark. Der Band dokumentiert die Beiträge einer polnisch-deutschen Tagung, die den 70. Jahrestag des Endes des Zweiten Weltkrieges zum Anlass nahm, eine Zwischenbilanz der jeweiligen erinnerungskulturellen Entwicklung zu ziehen. Polnische und deutsche Historiker und Gedenkstättenexperten nutzten die vom Zentrum für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften (PAN) und von der Gedenkstätte Sachsenhausen organisierte Konferenz, um kritisch über den Funktions- und Bedeutungswandel der Gedenkstätten und über die Zukunft der Erinnerungskultur in beiden Nachbarländern zu diskutieren.

Weitere Informationen:

http://wydawnictwo.isppan.waw.pl/produkt/muzea-martyrologiczne-w-polsce-i-niemczech-pamiec-edukacja-turystyka/ 

Muzea martyrologiczne w Polsce i Niemczech. Pamięć – edukacja – turystyka

Wspólnym celem historyków polskich i niemieckich, autorów książki „Muzea martyrologiczne w Polsce i Niemczech” jest dyskusja porównawcza na temat przeszłości, teraźniejszości i przyszłości muzeów martyrologicznych (niem. die Gedenkstätte, dosłownie: miejsce upamiętnienia), które przypominają o zbrodniach nazistowskich w Polsce i w Niemczech.

Czy wraz z odejściem naocznych świadków następuje także pożegnanie kultury pamięci w jej dotychczasowej formie? Czy historia współczesna odnosi się do przeszłości na zawsze minionej, na swój sposób wygasłej? Czy naturalnie nieunikniona historyzacja narodowego socjalizmu prowadzi do zniwelowania dotychczas w dużej mierze niepodważalnej, szczególnej pozycji historycznej, politycznej i moralnej nazistowskiego reżimu i jego zbrodni, do jego „normalizacji”?

Są to pytania uniwersalne, które dotyczą nie tylko Niemiec. W Polsce są one uzupełnione o doświadczenie niemieckiej okupacji. Z tego względu w polskich badaniach nad historią i w muzeach martyrologicznych ważną rolę wciąż odgrywają polskie ofiary i stosunki między Polakami a Niemcami.

Pomimo milionów odwiedzających, którzy w coraz większej liczbie napływają do martyrologicznych miejsc pamięci i muzeów historii współczesnej, pomimo wciąż utrzymującej się fali zakładania nowych instytucji tego typu, coraz częściej mówi się w Niemczech o „nowym dyskomforcie kultury pamięci”. Istnieje obawa, że miejsca pamięci utracą zainteresowanie młodych pokoleń, które w coraz większy stopniu będą odwracać się z przesytem i obojętnością od dotychczasowych form upamiętniania. W Polsce z kolei tzw. muzea narracyjne mogą w przyszłości stanowić coraz większą konkurencję dla autentycznych miejsc historycznych, w których usytuowane są muzea martyrologiczne. (Robert Traba, Günter Morsch)

Książka „Muzea martyrologiczne w Polsce i Niemczech„, prezentując polskie i niemieckie przemiany pamięci o obozach, pozwala lepiej zrozumieć sytuację obecną. Ukazuje się bowiem w czasie, kiedy pamięć o drugiej wojnie światowej znajduje się w fazie radykalnych przemian. Z jednej strony wraz z odchodzeniem bezpośrednich świadków przechodzi od pamięci komunikacyjnej do kulturowej. Z drugiej staje się przedmiotem instrumentalizacji i manipulacji zarówno w polityce historycznej uprawianej przez instytucje państwowe, jak i poszczególne grupy społeczne czy polityczne. Proces ten zachodzi w różnych państwach – w tym w Polsce i w Niemczech – ze zróżnicowanym natężeniem, jest nierównoległy i niekompatybilny, posługuje się własnym językiem, skalą wartości czy środkami wyrazu. Wszędzie jednak pamięć o drugiej wojnie światowej, w tym o jej najbardziej tragicznym przejawie – obozach zagłady i obozach koncentracyjnych – stanowi jednocześnie niezwykle istotny czynnik edukacyjny, jak i źródło konfliktów. (Prof. Jerzy Kochanowski)